AKM Belleten – Cumhuriyet Tarihinde Bugün 12 Nisan * Türk Tarih Kurumu Kuruluşu

“Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan, yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat, insanlığı şaşırtacak bir mahiyet alır.” K. Atatürk

Atatürk, milletimizi ve dünyayı eski bir tarih anlayışından, yeni bir tarih görüşüne götürmek ve bu yolda araştırmalar yapmak için, 12 Nisan 1931’de Türk tarihi ile Türkiye tarihi konularında araştırmalar yapmak ve yayımlamakla yükümlü, tüzel kişiliği olan kamu kuruluşu, Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’ni (Türk Tarih Kurumu) kurmuştur.

Atatürk, Türk Tarih Tezi diye bir tez ortaya atılmıştır. Kültür alanında yeni bir tarih görüşünün ifadesi olan bu teze göre; Türk milletinin tarihi şimdiye kadar yazıldığı gibi yalnız Osmanlı tarihinden ibaret değildir. Türk’ün tarihi çok daha eskidir ve temasta bulunduğu milletlerin medeniyetleri üzerine etki etmiştir.

Osmanlı Devletinin ümmet tarihi anlayışından, Türk milletinin kendi tarihine kavuşması, millet tarihi anlayışını kabul etmesi zorunlu idi. Millet tarihi anlayışını gerekli kılan özel sebepler de vardı.

Bunlar :

1. Türklerin sarı ırktan olduğuna dair dünyada yazılmış olan yanlış bilgiler.
2. Türklerin sarı ırktan gösterilmesinin bir sonucu olarak medeni kabiliyet ve istidattan yoksun olduğu yolundaki hatalı görüş ve iddialar.
3. Türk toprakları üzerinde yabancıların tarihi iddiaları.

Aleyhimizde kullanılan silah, hep gerçeğe aykırı şekilde yazılan, değiştirilen tarih idi. Tarihimizi gerçek yapısı ile ortaya koymak, Türklük ve ata yurdu hakkında gerçek tarihi bilgileri dünya kamuoyuna duyurmak, Türk Tarihi araştırmalarının amacı idi.

23 Nisan 1930’da Türk Ocakları VI. Kurultayımda, Türk Tarih Encümeni (1925’ten önce Tarih-i Osmani Encümeni) yerine Türk Tarihi Tetkik Heyeti adlı bir komisyonun kurulması kararlaştırıldı; komisyon 4 Haziran 1930’da çalışmaya başladı. 1931’de Türk Ocağı kapatılınca, bu komisyonun yerine tüzel kişiliği olan Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti oluşturuldu (15 Nisan 1931).

Tüzüğünün 1. maddesine göre “Türkiye Cumhuriyeti Reisi Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin himayesinde ve Ankara’da çalışan ilmi bir cemiyet” olan kurumun amacı Türk tarihi ile Türkiye tarihini ve bunlarla ilgili konulan incelemek, elde edilen sonuçları da her türlü yoldan yaymaktı. Kurum Türkiye ve Türk tarihi iie ilgili ana kaynakları saptayacak ve inceleyecek, bu konularda telif ve çeviri bilimsel yapıtlarla dergiler yayımlayacaktı. Yeni buluş ve görüşlerin ortaya konması ve tartışılması için kongreler düzenlemek, kazı ve araştırmalar yoluyla yeni belgeler sağlamak da kurumun çalışma alanı içindeydi. Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin adı 3 Ekim 1935’te Türk Tarih Kurumu olarak değiştirildi.

Türk Tarih Kurumu ilk tarih kongresini 1932’de topladı. Bunu her beş yılda bir toplanan kongreler izledi; bu kongrelerde çok sayıda özgün bildiriler sunuldu. Kurum 1935’ten sonra yoğun arkeolojik araştırmalar da yürüttü. Gerçekleştirilen 54 ayrı kazıyla Anadolu tarihinin erken dönemlerine ilişkin çok önemli bilgilere ulaşıldı. TTK yayıncılık alanında da 111 ayn dizi oluşturdu. 1983’e değin 400’ü aşkın kitap yayımladı. Kurum ayrıca üç ayda bir Belleteni, altı ayda bir de Belgeler adlı bilimsel araştırma ve bildiri dergileri çıkardı. Türk Tarih Kurumu Kitaplığı, Ankara’da Milli Kütüphane’den sonra en zengin kütüphane durumuna geldi.

1980’deki 12 Eylül Harekâtı’ndan sonra Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun oluşturulması (Ağustos 1983), TTK’nın da bu kuruma bağlanması kararlaştırıldı.

Kaynak: Türk Tarih Kurumu