Müzik Nasıl Öğretilir

Müzik Nasıl Öğretilir

Önsöz

Müzik dersi bir grup etkinliğidir. Bu etkinliği öğretmen planlar ve yönetir. Tıpkı beden eğitimi, drama ve resim dersleri gibi. Öğretmen, sınıfı öğrenmeye nasıl adım adım götüreceğini kendisi bilir ve uygular. Bu nedenle, kitabımı öğrenciye değil, öğretmene yazdım.
Müzik etkinliğine katılmaktan ve müziği başarmaktan keyif alan çocuklar yetiştirmek artık bir sır değil. Bunu sağlamak müzik öğretmeninin donanımıyla ilgilidir. Elinizdeki kitap bu amaçla yazıldı.
Çocuğun müzikçe konuşabilmesi, yani müzikle ilgili pek çok sözcüğü kendi dağarcığına alabilmesi, ancak bu sözcükleri müzik oyunları içerisinde kullanmasıyla olasıdır. Sayfaların arasında sayısız müzik oyunu bulacaksınız.
Tek soyut sanat müzik sanatı olarak bilinir. Müziği öğrenebilmenin ön koşulu, onu yaşamak, somutlaştırmak ve görsel hale getirmektir. Elinizdeki kitap müzik kavramlarını somutlaştırma örnekleriyle doludur.
Çocukluk çağı ritmik oyunlarının, sayışma ve tekerlemelerin temel eğitimde özel yeri vardır. Bu tekerlemelerin üç tam sesten oluşanları ezgili tekerlemelerdir. Oysa, çocukların, konuşma diline ritmik akış vererek ve kendi bedenlerine ritmik dokunarak, özellikle ellerini karşılıklı vurarak yarattıkları iki kişilik ritim orkestrası eşliğinde söyledikleri oyun tekerlemeleri, başlangıç eğitimi için çok daha önemlidir.
Değerli öğretmen arkadaşım, çocukların neleri söylediğini bilmek için lütfen teneffüs saatlerinde bahçede olun, onları gözleyin ve aralarına girin, oyunlarına katılın. Çoğunlukla müzikli oyunlar oynadıklarını göreceksiniz. Sonra bu oyunları sınıf ortamında kullanın. Hem böylece bahçede oyun dışı kalmış olan çocukları da gruba katmış olursunuz. Bu ritmik okuyuşlu tekerleme ve sayışmalardan pek çok amaçla yararlanırsınız; ısınma, dokunarak iletişim, dil ve çene kaslarını yumuşatma, vokal ısınma, grubu kaynaştırma, beden çalgılarını kullanma, kanon yapma, ritmik dem tutarak iki sesli müzik yapma veya çoksesli ritim orkestrası kurma, vb.
Kitabımın sadece müzik öğretmenlerinin değil, sınıf öğretmenlerinin de yararlanacağı önemli bir kaynak olduğu düşüncesindeyim. Hiç müzik bilgisi olmayan bir sınıf öğretmeni bile elinizdeki kitapla müzik derslerinde neler yapabileceğini görecek, kendi yaratıcılığını katarak derslerini zenginleştirecektir. Drama ön bilgisi olan öğretmenler ise kuşkusuz çok daha başarılı sonuçlar alacaktır.
Kitabımı, beş yaşından on dört yaşına kadar olan okul öncesi ve ilköğretim çağı çocukları için hazırladım. Her konu başlığında her yaşa göre oyunlar bulacaksınız. Daha önce temel kavramların eğitimini almamış çocuklarda, yaş grubuna bakılmaksızın her oyun oynanabilir. Öğretmenlik mesleği güdüleme sanatıdır, hedefi öğrencide öğrenme isteği (motivasyon) yaratmaktır. Müzik oyunları bunu sağlar.
Kitapta grafik notalamaya özel önem verdim. Çocukların bu yolla ne kadar kolay müzik yapabildiklerini gördükçe siz de şaşıracaksınız.
2000’li yılların müzik eğitimcilerine ve sınıf öğretmenlerine birikimlerimi aktarmış olmanın sevincini yaşıyorum.
Kitabımı yazarken İngiltere’de yaptığım araştırmalarda bana desteklerini esirgemeyen değerli dostlarım Güzin Azmun’a, Cahit Baylav’a, GBIMC (Gilbert Biberian Uluslararası Müzik Kursları) yöneticisi, gitarist ve besteci Gilbert Biberyan’a, kızım Elif’e, oğlum Ozan’a, birlikte müzik oyunları yarattığım yüzlerce adsız kahraman öğrencime (gerçekte bu kitabı onlarla birlikte hazırladım) ve kitabımın isim babası Ahmet Say’a sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.
Değerli genç meslektaşlarım, siz benim doğmamış torunlarımın öğretmenisiniz, benim için çok değerlisiniz ve sizi çok seviyorum. Başarılar sizin olsun, yolunuz açık olsun.

Mahiye Morgül

Kitap için ne dediler….

“Mahiye Morgül sağlam birikimli, zengin deneyimli, etkin donanımlı bir müzik eğitimcimiz.
Sahip olduğu birikim, deneyim ve donanımın kökleri uzun yıllara ve çok yönlü çalışmalara dayanıyor.
Anlayış ve yaklaşım olarak geçmişte kalmıyor, günümüzü yaşıyor ve geleceğe uzanıyor…
Sürekli inceliyor, ve araştırıyor, tasarlıyor ve uyguluyor, oluşturuyor ve geliştiriyor.
Yeni durumlar ışığında kendini sürekli yeniliyor.
Birikim, deneyim, donanım, tasarım ve önerimlerini sergiliyor, kitaplaştırıyor, makaleleştiriyor; çevresindekilere ve ilgililere sunuyor, onlarla paylaşıyor.
Elinizdeki kitap yaşadığı bu sürecin yeni ve özgün bir ürünü.

Kitapta her konu, her olgu, her kavram, her söylem ve her eylem oyunlaştırılıyor.
Böylece kitabın adını “Müzik Nasıl Öğretili” sorusu, içeriğini ise “Müzik Oyunla Öğretilir” yanıtı oluşturuyor.
Bu özellikleriyle ortaya çıkan kitabın müzik öğretmenleri, sınıf öğretmenleri, anaokulu/anasınıfı öğretmenleri için çok yararlı olması bekleniyor.
Yazarını, adlandıranını ve yayınlayanını candan kutlarım.”

Prof. Dr. Ali Uçan 2001
“Bu kitapta çok değerli çalışmalar var. İçinde büyük bir Kodaly repertuarı var. Bu kitabı dünya dillerine çevirip yayınlamaları için Enstitümüze önereceğim.”

Dr. Carlos Miro 2002
Macaristan Kodaly Enstitüsü Öğ.Üyesi 
 

İçindekiler:

Giriş

I – Isınma, Güven, ve Grubun Akordu (Uyumu)

II – Temel Kavramlar:
1.Ritim, Tempo, Vuruş
2.Ses Dinamikleri
3.Sesin Ezgisel Özellikleri
Sesin Dikliği
Sesin Uzunluğu
Çıkıcı-İnici Sıra Ses
Düz Ses – Titreşimli Ses
Ezgi Çizgisi
4.Sesin Tınısal Özellikleri
Ses Kaynakları
Çalgılarla Tını Oyunları
Ses Kaynağı Yaratma
Çalgı grupları ve Müzik Türleri
5.Yapı Kavramları
6.Doku Kavramları

III – Grafik Notalama

IV – Nota Okuma
1.Ritim Kalıplarını Okuma
Şiirde Ritim, Prozodi ve Yapı
2.Ezgi Kalıplarını Okuma

V – Doğaçlama Müzik Besteleme Yolları

VI – Sınıf İçi Eğitim Çalgıları

VII – Oyun Şarkıları ve Dağarcık


 

Müzik Etkinliklerinden Fotoğraflar:









 
 


 

Örnek Etkinlikler
 

1.Konuşma dilindeki ritmi açığa çıkarma:
a- “O piti piti karamela sepeti,
Terazi lastik jimnastik”
İkili eşleşerek karşılıklı duralım. Tekerlemeyi söylerken eşimize dokunarak sayışalım.
b- Şimdi oturduğumuz yerde dizlerimize vurarak tekerlemeyi söyleyelim. Böylece düzenli vuruşlarını verdiniz. Her karede bir vuruş yaptınız.
c- İlk satırı ritim karelerine yerleştirelim.
d- İkinci sırada, her hece için bir iri nokta yapalım.
e- Üçüncü sırada, noktalara sap çizelim ve iki heceli karelerdeki sapları üstten birleştirelim.
f- Şimdi açığa çıkardığımız ritim cümlesini el çırparak çalalım.
g- Davul ile düzenli vuruşları verelim. (Bu vuruşların her biri bir kareye karşılıktır.)
h- Davul kendi vuruşlarını çalarken aynı anda, tahta kaşıkla açığa çıkardığımız ritim kalıbını çalalım. (İki sesli bir orkestramız oldu.)
i- Derili vurmalı çalgıları masanın üzerine yerleştirelim. İki elimizle, keçeli tokmak kullanarak, ritim kalıbındaki her bir notayı dilediğiniz davula vurarak çalalım. Doğaçlama orkestramız oldu. (Kendinizi bateri çalıyormuş gibi hissettiniz değil mi?)